Gazi Koşusu: Tarihçe, Önemi ve Özellikleri

Gazi Koşusu, Türkiye’de her yıl Haziran ayının son Pazar günü İstanbul Veliefendi Hipodromu’nda düzenlenen, ülkenin en prestijli at yarışı etkinliğidir. 1927’den bu yana kesintisiz yapılan bu yarış, Türkiye Cumhuriyeti’nin kurucusu Gazi Mustafa Kemal Atatürk’ün anısına organize edilir. 22 üç yaşındaki safkan İngiliz yarış atının (yani ingiliz tayları) katılımıyla, 2.400 metre çim pistte saat yönünde (istipte) koşulan Gazi Koşusu, Türk yarışçılığının klasiklerinden biridir. Gazi Koşusu, hem sportif başarı açısından hem de kültürel simge olarak büyük önem taşır; kazanan at yılın en başarılı atı unvanını kazanır ve yarış tarihine ismini altın harflerle yazar. 2025 yılında 99’uncusu yapılacak olan Gazi Koşusu’nun tarihçesi, kuralları, unutulmaz anları ve günümüzdeki yeri gibi başlıklar altında kapsamlı bilgiler bulacaksınız.

Gazi Koşusu’nun Tarihçesi (1927’den Günümüze)

1920’lerde Türkiye’de at yarışları tek elden yönetilmeye başlanınca, dönemin Atıf Esenbel başkanlığındaki “Yüksek Yarış ve Islah Encümeni” 1926’da Gazi Mustafa Kemal adına yüksek ikramiyeli bir koşu düzenlenmesine karar verdi. Karar gereği 10 Haziran 1927’de Ankara’da ilk Gazi Koşusu koşuldu. O dönemde 3 yaş ve üzeri İngiliz atlarına açık 2.000 metre mesafeli bu ilk yarışta, Neriman adlı kısrak birinci olmuş, Mustafa Kemal Paşa ile İsmet İnönü de yarışı beraber izlemişlerdi. Ertesi yıllarda da Celal Bayar (1929) ve İsmet İnönü (1930) gibi önemli siyasetçiler atlarıyla Gazi Koşusu’nu kazanmıştı.

1932 yılında yarış şartları değiştirildi: Yarışa yalnızca üç yaşlı erkek ve dişi “yerli” (yani Türkiye’de doğmuş) ingiliz tayları katılmaya başladı ve mesafe 2.000 metreden 2.400 metreye çıkarıldı. Bu değişiklikle Gazi Koşusu, İngiltere’nin ünlü Derby Koşusu’na eşdeğer bir “klasik” yarış olarak anılmaya başlandı.

Atatürk’ün emriyle 1936’da açılan Ankara Yeni Hipodromu’nda Gazi Koşusu da koşulmaya devam etti. Ancak daha sonra İstanbul Veliefendi Hipodromu’nun gelişmesiyle 1968’de ilk kez Veliefendi’ye taşınan yarış, 1974 yılına kadar burada yapıldı. 1970’ten itibaren Gazi Koşusu birincisine şimdiki gibi ünlü heykeltıraş Şadi Çalık’ın Atatürk at üzerinde som gümüş heykeli armağan edildi. Büyük Ankara Hipodromu’nun kapanmasıyla (1979) 1980’den itibaren Gazi Koşusu tamamen İstanbul Veliefendi Hipodromu’nda düzenlenmeye başlandı.

Yarışın bu uzun tarihçesi boyunca Türkiye Jokey Kulübü (TJK) organize etti. TJK’nin kayıtlarına göre Gazi Koşusu, kuruluşundan bu yana kesintisiz bir spor etkinliğidir. Her yıl Türkiye’nin dört bir yanından at sahipleri, jokeyler ve yarış tutkunları Veliefendi’ye akın eder. Gazi Koşusu tarihi, yalnızca spor tarihimizde değil, Türkiye’nin sosyal tarihinde de önemli bir yere sahiptir.

Atatürk ve Gazi Koşusu

Gazi Koşusu’nun en önemli karakterlerinden biri şüphesiz Mustafa Kemal Atatürk’tür. Yarış, adını Cumhuriyet’in kurucusu Gazi Mustafa Kemal’in unvanından alır ve onun yarışçılığa verdiği değeri simgeler. Atatürk, Türk sporuna ve yarışçılığa büyük önem vermiş, özellikle Atatürk döneminde Türkiye atçılığına yatırımlar yapılmıştır. Örneğin Kurtuluş Savaşı sırasında dahi, Yunan ilerleyişi sırasında Atatürk at yarışlarının düzenlenmesini emrederek atlı sporları desteklemiştir.

1927’deki ilk Gazi Koşusu’na Atatürk’ün bizzat katılması ve yarışı seyretmesi de yarışın sembolik önemini artırmıştır. O günden sonra yarış, Atatürk’ün anısına her yıl düzenlenir. 1970’den itibaren verilen gümüş Atatürk heykelciği ise onun mirasını bir hatıra olarak taşıyan özel bir ödüldür. Böylece Gazi Koşusu’nun başlangıcındaki en büyük itici güç, Atatürk’ün spora ilgisi ve isteğiydi. Onun teşvikiyle Türk atçılığı gelişmiş ve bu yarış gelenek haline gelmiştir.

Veliefendi Hipodromu: Gazi Koşusu’nun Sahnesi

İstanbul’un Bakırköy ilçesindeki Veliefendi Hipodromu, Gazi Koşusu’nun geleneksel düzenlendiği ünlü yarış pistidir. 1912’de Osmanlı döneminde açılan Veliefendi, Türkiye’nin en büyük ve kapsamlı hipodromlarından biridir. Yaklaşık 7600 kişilik tribün kapasitesi ve üç farklı pist (uzun çim pist, sentetik pist, kum idman pisti) barındırır. Gazi Koşusu, başlangıçta farklı hipodromlarda koşulsa da 1980’den itibaren hep Veliefendi’de yapılmaktadır.

Veliefendi, şehir merkezine yakın olması ve Marmara Denizi manzaralı geniş sahasıyla yarış tutkunları için ikonik bir mekandır. Hipodromda, yarış günü çok renkli bir atmosfer oluşur. Büyük At yarışlarının yürütüldüğü modern tesislerde at hastanesi, apranti eğitim merkezi ve müze gibi birimler de bulunmaktadır. Veliefendi pistinin çim yüzeyi, Gazi Koşusu gibi uzun mesafe koşuları için son derece uygundur. İstanbul’a iniş yapan uçakların hemen altından geçen pist, yarış günü doldurulan tribünleriyle beraber kentin nefes kesen görüntülerinden biridir.

Gazi Koşusu Kuralları ve Koşulları

Gazi Koşusu, kendine özgü katılım kuralları ve koşu şartlarıyla “Türk Derbisi” olarak anılır. Yarışın başlıca özellikleri şunlardır:

• Yaş: Yalnızca 3 yaşındaki safkan İngiliz yarış atları katılabilir. (Hem erkek taylar hem de dişiler.) Yarışa at sadece bir kez katılabilir; bu özelliğiyle bir “klasik” koşu sayılır.
  
  
• Cins: Katılan atlar mutlaka safkan İngiliz (ingiliz tayları) olmalı, yerli veya ithal olabilirler. Tarihsel olarak “yerli taylar” sınırlaması vardı.
  
  
• Mesafe ve Zemin: Koşu 2.400 metre olarak belirlenmiştir ve çim pistte sağa dönerek (saat yönünde) yapılır. İstanbul Veliefendi’deki bu uzun çim mesafeye uyumlu özel antrenmanlar yapılır.
  
  
• At Sayısı: Maksimum 22 at (22’şer numaralı at) ile sınırlıdır. Bu sayı, pistin genişliğine ve at sayısı yönetmeliğine göredir.
  
  
• Her Koşuda Yeni Bir Kazanan: Yarış, üç yaşındaki taylar için bir yıl içinde tek bir kez koşulduğu ve katılacak taylar her yıl yenilendiği için “her sene yeni bir şampiyon” çıkar. Bir at Gazi’yi ikinci defa koşamaz.
  
  

Bu kurallar, Gazi Koşusu’nu dünyanın prestijli klasik yarışlarına benzeyen bir formatta tutar. Koşu aynı şekilde yaz günlerinde, Veliefendi’nin bakımlı çim pistinde yapılır.

Gazi Koşusu Ödülleri ve Formatı

Zaman içinde Gazi Koşusu’nun ödül yapısı ve formatı da değişmiştir. Başlangıçta daha düşük miktar olan ödüller, bugün milyonlar mertebesine ulaşmıştır. Örneğin: 1927’deki ilk yarışta birincilik ikramiyesi sadece 2.000 TL’ydi. 1932’de toplam ikramiye 5.000 TL olarak belirlenmişti. Günümüzde Gazi Koşusu, Türkiye Jokey Kulübü tarafından verilen en yüksek ikramiyeye sahip yarışlardan biridir: 2024’te birincinin kazancı 13,5 milyon TL idi. İkincilik, üçüncülük gibi ödüller de kademeli olarak artmış, bugün milyon TL’lar seviyesindedir.

1970 yılından itibaren Gazi Koşusu’nun birincisi prestijli bir gümüş Atatürk heykeli ile onurlandırılır. Bu özel heykel, yarışın simgesi haline gelmiştir. 1970’ten önce Gazi Koşusu heykeli yokken, Sadettin (1970) ile başlayan uygulama ile Türk yarışçılığına kalıcı bir ödül verilmiş oldu. Böylece şampiyon safkan Atatürk heykeliyle bir hatıra kazanırken, sahipleri için de özel bir gurur vesilesi yarandı.

Özetle, Gazi Koşusu tarih boyunca mesafe ve katılımcı kurallarında ufak değişiklikler görmüş (mesafe 2000m’den 2400m’ye çıkmış, yaş sınırlaması gelmiştir). Ödül havuzu ise yarışın büyümesiyle birlikte katlanarak artmıştır. Bu evrim, Gazi Koşusu’nu her açıdan Türkiye’nin en prestijli yarışlarından biri haline getirmiştir.

Gazi Koşusu Unutulmaz Atlar

Gazi Koşusu tarihinde birçok efsanevi safkan yarıştı. Bunların bazıları yarıştaki rekorlarıyla, bazıları da olağanüstü kariyerleriyle akıllarda kaldı. Örneğin:

• Bold Pilot (1996) – Özdemir Atman’ın sahibi olduğu bu safkan, Gazi Koşusu pist rekorunu elinde tutar. 1996’daki yarışta 2.26.22’lik derecesiyle bugüne kadar kırılmamış bir rekor koydu. Bold Pilot, Triple Crown yapan ve ülkemizde “efsane” muamelesi gören atlardan biridir.
  
  
• Karayel (1973) – 18 yarışının tamamını kazanmış mükemmel bir tay olan Karayel, 1972-73 yıllarında Türkiye’nin triple crown (Üçlü) şampiyonu olmuştu. Gazi Koşusu’nda 1973’te birinciliğe uzanarak Efsaneleşen Karayel, hız ve dayanıklılığıyla hatırlanır. (Karayel Gazi’nin yanı sıra Erkek Tay Deneme ve Sait Akson’u da kazanarak 3 yaşlı sınıfında sıra dışı bir başarı elde etmişti.)
  
  
• Sabırlı (d.2001) – Yarış yaşamında birçok grup mücadelesi kazanan ünlü at. 2004 Gazi Koşusu’nda üçüncü olarak piste damga vurdu. Sprint mesafede üstün performansıyla tanınan Sabırlı, Gazi Koşusu sonrası da Çaldıran, Fatih Sultan Mehmet gibi yarışların şampiyonu oldu ve “Yılın Atı” ödülü aldı. Yarışı son virajdan güçlü bir atakla bitirmişti.
  
  
• The Last Romance (2019) – Tarihe adını yazdıran son şampiyonlardan biri. 2019’daki Gazi’yi kazanarak Ahmet Çelik’in art arda galibiyet serisinde önemli bir halka oluşturmuş, aynı zamanda safkan performansıyla takdir toplamıştı.
  
  

Bu isimler dışında Darling (1950 şampiyonu, aynı zamanda ünlü kısrak), Karayel’in yavrularından Cartegena, Minimo (1971), Akkor (1972) gibi birçok at da yarışta unutulmaz performanslar sergilemiştir. Gazi Koşusu’nu kazanmak, bir atın kariyerindeki en yüksek onur kabul edilir; bu yüzden her başarılı at ve sahibi bu yarışla hatırlanır.

Gazi Koşusu Efsane Jokeyler

Gazi Koşusu tarihine damga vuran jokeyler, yarışın kahramanlarıdır. Onların başarıları da yarış kadar ünlüdür. Öne çıkan efsane isimler şunlardır:

• Mümin Çılgın – Türk jokeyliğinin duayeni, Gazi Koşusu’nu tarihe geçen rekor 9 kez kazanmıştır. 1960’tan 1991’e kadar birçok farklı safkanla (Helene De Troia, Abbas vb.) 9 birincilik alan Mümin Çılgın, ezeli rekortmen olarak anılır.
  
  
• Ekrem Kurt – 1970’lerdeki yıldız jokeylerden biridir. Beş kez Gazi Koşusu birinciliği elde etmiştir; bunlardan ikisi 1970 ve 1971’deki Epsom Derbisi birincilerini Gazi’ye taşıyan Karayel ve Cartagena ile kazanılmıştır. Uzun kariyeri boyunca birçok ünlü atla çalışmıştır.
  
  
• Halis Karataş – 1990’lar ve 2000’lerdeki en başarılı jokeylerden biridir. Gazi Koşusu’nu en yüksek başarıyla (1996’da Bold Pilot, 2006’da Hızel Beyi vb.) koşturmuş, bir kez 13–14 saniyelik derecelere ortak rekor (1989’da 2.26.22) imza atmıştır. Toplamda birkaç zaferi ve birçok derecesi vardır.
  
  
• Ahmet Çelik – 2015–2021 arasında yedi yıl üst üste Gazi Koşusu’nu kazanarak yeni bir rekora ulaştı. (“Call To Victory”, “Burgas” gibi taylarla ardarda kazandı.) Bu seri başarı, günümüzün en dominant jokeyi olarak kayıtlara geçti.
  
  
• Halis Kaya, Ömer Karaevli, Ekrem Kurt, Süleyman Akdı gibi diğer deneyimli jokeyler de kariyerlerinde birden çok Gazi zaferi yaşamışlardır.
  
  

Bu efsane jokeylerin başarı hikayeleri, hem yarış tutkunlarının hem de yeni nesil jokey adaylarının ilham kaynağıdır. Mümin Çılgın’ın 9 şampiyonluğu ve Ahmet Çelik’in 7 yıllık serisi Türkiye’de rakipsizdir.

Gazi Koşusu Rekorları ve İstatistikleri

Gazi Koşusu’na ilişkin dikkat çekici rekorlar ve istatistikler şunlardır:

• Mesafe (Zaman) Rekoru: Özdemir Atman’ın sahibi olduğu Bold Pilot’a aittir. 1996’da 2.26.22’lik derece koşarak rekor kırdı ve bu zaman günümüz takviminde kırılmamıştır.
  
  
• En Çok Kazanan Eküri: Darling (1950), Kusun (1953), Atlıhan (1961), Melikşah (1963), Kayarlı (1964), Minimo (1971), Akkor (1972), Karayel (1973), Buğra (1976), Toraman (1982), Cartagena (1984), Hafız (1986), Popular Demand (2005) ile toplam 13 kez ile ELİYEŞİL Ekürisidir.
  
  
• En Çok Kazanan Jokey: Mümin Çılgın; Helene De Troia (1960), Apaçi (1965), Nadas (1974), Dr. Seferof (1979), Dersim ( 1981), Uğurtay (1985), Hafız (1986), Top Image (1988) ve Abbas (1991) ile 9 kez kazanarak Gazi Koşusu`nu en fazla kazanma başarısını gösteren jokey oldu.
  
  
• Uzun Galibiyet Serisi: Ahmet Çelik’in 2015-2021 arası yedi yıl üst üste kazandığı seri, bir jokey için Türkiye’de ulaşılamaz bir seviyedir.
  
  
• Organizasyon Rekorları: Her yıl Haziran ayında koşulan Gazi Koşusu, günün en çok bahis oynanan at yarışı olma özelliği taşır. Ödül büyüklüğü itibarıyla da en yüksek ikramiyeli koşulardan biridir (2024 birinciliği 13.5M TL). 2025 Gazi Koşusu ödülü ise tam 30 milyon TL.
  
  

Bu istatistikler, Gazi Koşusu’nun “ilklerin yarışı” olduğunu gösterir. Yarışın köklü listesinde dünya standartlarında başarılar yer alır.

Gazi Koşusu’nun Kültürel Etkisi

Gazi Koşusu, sadece bir spor etkinliği değil, aynı zamanda Türk toplumunda bir kültür ve gelenek haline gelmiştir. Siyasetçilerden ünlülere, zengin iş insanlarından atçılık meraklılarına kadar geniş bir kesim bu günü özel kılar. Medyada da Gazi Koşusu büyük ilgi görür: yarış öncesi sayısız haber, analiz ve program yayınlanır; yarış günü kanallar ve internet platformlarında canlı yayın olur. Örneğin 2025’te 99’uncusu gerçekleştirilecek Gazi Koşusu, ülkemizin en uzun soluklu spor organizasyonu olarak sunuluyor.

At yarışı sektörü mensupları da Gazi Koşusu’nun toplumsal bilince etkisine vurgu yapar. Tüm Türkiye “bu yarışa kilitlenir”, çok sayıda insan hipodromda veya ekran karşısında heyecanla takip eder. Ünlü spor yorumcuları ve gazeteciler bu hafta özel yayımlar hazırlar. Gazi Koşusu, Türk yarışçılığını dünyaya tanıtma açısından da önemli bir vitrindir.

Ayrıca yarış, moda ve eğlenceyle de iç içedir. Türkiye’nin “Ascot’u” olarak anılan Gazi Koşusu’nda şıklık ve görgü ön plandadır. Yarış günü için birçok özel etkinlik düzenlenir; örneğin “Gazi Koşusu Şıklık Yarışması” adıyla kadın yarışseverler en güzel şapka ve kombini ile ödüllendirilir. Bu sayede yarış, sporun dışında bir sosyal etkinlik hâline gelmiştir.

Gazi Koşusu Son 5 Yılın Kazananları

Aşağıda son beş Gazi Koşusu’nun birincileri (at adı, jokey, sahip) sıralanmıştır:

• 2024: Dragon Flame – Jokey: Akın Sözen (Sahibi: Emrah Agun)
  
  
• 2023: Urfa Aslanı – Jokey: Mehmet Kaya (Sahibi: Selim Kaya)
  
  
• 2022: Secret Power – Jokey: Ö. Yıldırım (Sahibi: Emrah Karamazı)
  
  
• 2021: Burgas – Jokey: Ahmet Çelik (Sahibi: Sanem Kahraman)
  
  
• 2020: Call to Victory – Jokey: Ahmet Çelik (Sahibi: Ayşegül Kurtel)

Gazi Koşusu Kazananları

Gazi Koşusu, sadece bir yarış değil; geçmişle bugünü, efsanelerle umutları aynı anda koşturan bir gelenektir. Tribünlerin coşkusu, pistteki heyecan, tarihe adını yazdırmak isteyen tayların mücadelesiyle birleştiğinde ortaya çıkan bu atmosferi kaçırmayın. Gazi Koşusu heyecanını Son Düzlük ile daha da yakından yaşayın. Yasal at yarışı bayii Son Düzlük sayesinde favori safkanınıza güvenle oynayın, kazancınızı taçlandırın. Şimdi en doğru tahminler ve en büyük heyecan için Son Düzlük’te yerinizi alın!