Atlar İçin Tehlikeli Maddeler İçeren Bitki Türleri
Doğa ve bahçede yetişen bazı bitkiler dikkat edilmesi gerekir çünkü onlar İnsanlar ve atlarda zehirlemeye sebep olabilecek maddeler içermektedirler. Bitkilerin ne derecede zehirli olduklarını tahmin etmek zordur.Bunun sebebi şudur, içerdikleri maddelerin miktarı ve kalitesi çok değişkendir. Bitkinin zehir miktarı, mevsim,hava şartları, güneş,gübrelenme, zemin şartları, kullanılan kimyasalar ve Parazitler ile bulaşmış olup olmadıklarına görede değişiklik gösterir.
Atlarda zehir miktarının yanı sıra beslemenin ne kadar dengeli olduğu da etkenlerden biri dir, özellikle fazla alınan Protein (mesela yonca,arpa vb) atlarda zehirlenmeye benzer durumlara sebep olabilmektedir(Arpalama). Listedeki Bitkilerın ne derecede bir tehlike teşkil ettikleri, bitkinin zehir derecesinin yanı sıra Hayvanların yediklerini ne derecede ayıklayabildiklerine bağlıdır. Evcileştirme esnasında atlarda normal şartlarda zehirli bitkileri yemesini önleyen içgüdüler körelmiş olabilmektedir. Yetersiz tecrübe, merak ve cezbeden yeşilliklere olan iştah, atların çevredeki ulaşabilecek her şeyi kemirmesine sebep olabilmektedir. Yolda atların çalılarda ve çalı çitlerde kemirmesen izin vermek yada onları bilinmeyen bitkilerin yanına bağlamak tehlikeli olabilmektedir. Bir atın merakı sınırsız olunca, hayvanların yeterli beslemesine rağmen zehirli bir bitki yemeleri fevkalade mümkündür. Otlakların yakınlarında tehlikeli olabilecek bitkilerin dikilmemesi ve doğada atların zehirli yaban bitkilerden uzak tutulması tavsiye edilmektedir. Bundan sonra gelen Listelerde, içeren maddeler ile atlara zarar verecek bitkiler listelenmiştir. Bitkiler zehirli – Son derece zehirli olarak listelenmiş ve çok zehirli olanlar kırmızı renk ile işaretlenmiştir.
Tehlike derecesi bu şekilde ifade edilmiştir:
- Zehirli +
- Çok zehirli ++
- Son derece zehirli +++
Literatürde az zehirli olarak belirtilmiş bitkiler listeye dahil değildir. Yaz kış yeşil olan bitkilere ve çam türü ağaçların eterik yağların içermesinden dolayı (terbentol vb.) her zaman dikkat edilmesi gerekir, aynı derecede dikkat edilmesi gereken başka ağaçlar ve onlara ait tohumlar ise gürgen ve meşedir.
3.1 tehlikeli maddeler içeren ağaçlar
Botanik isim |
Atlar için tehlike derecesi |
Türkçe isim |
zehirli madde |
Aesculus hippocastanum |
++ |
Atkestanesi |
|
Buxus sempervirens |
+++ 750gr yaprak ölümcüldür |
şimşir |
alkaloid |
Clematis spec. |
+ |
filbahar,filbahri |
|
Daphne mezereum |
+++ 30gr kabuğu ölümcüldür |
kulapa |
daphnin |
Euonymus europaeus un tüm türleri |
++ |
iğağacı |
|
Hedera helix |
+ |
sarmaşik |
Triterpensaponine, yapraklarda Falcarinol |
Ilex aquifolium |
++ |
||
Juniperus sabina |
++ |
çoban püskülü,dikenli defne |
|
Laburnum anagyroides |
+++ 1/2tohum/kg ağırlığı ölümcüldür |
kara ardiç,ardiçkatrani ağaç |
cytisine |
Ligustrum vulgare |
+++ 100gr ölümcüldür |
altın yağmuru,abanoz ağacı |
bilinmeyen |
Lonicera xylosteum |
+ |
kurtbahrı,kurt baharı |
|
Nerium oleander |
+++ 15gr yaprağı ölümcüldür |
Zakkum |
Oleandrin |
Prunus laurocerasus |
++ |
taflan,gürcü kirazı |
|
Rhododendron spec. |
+ ile ++ arası |
rododendron,azelya |
Diterpene (Grayanotoxine) |
Robinia pseudoacacia |
+++ 150gr kabuğu ölümcüldür |
yalancı akazya,kral ağacı |
Lectine |
Symphoricarpus albus |
+ |
- |
|
Taxus baccata |
+++ küçük miktarlarda ölümcüldür |
porsuk ağacı |
Taxin |
Thuja spec. |
++ |
mazı türleri |
|
Wisteria sinensis |
+ |
morsalkım |
3.2 tehlikeli maddeler içeren diğer bitkiler
Botanik isim |
Kaynak a göre atlar için tehlike derecesi |
Türkçe isim |
zehirli madde |
Aconitum napellus |
+++ |
itboğan, |
Diterpen ve |
Adonis vernalis |
++ |
||
Allium ursinum |
+ ile ++ arası |
sarımsak |
|
Anemone nemorosa |
+ |
anemon |
|
Arum maculatum |
++ |
dana ayağı, yılan bucağı, yılanyastığı |
|
Atropa bella-donna |
++ |
güzelavratotu, belladon |
|
Calla palustris |
+ |
eşek kulağı |
|
Cicuta virosa |
+++ 2kg taze malzeme ölümcüldür |
Cicutoxin |
|
Chelidonium majus |
++ |
kırlangıç otu |
|
Colchicum autumnale |
+++ |
acı çiğdem, güz çiğdemi |
colchiceine, |
Conium maculatum |
+ |
ağu otu, baldıran |
|
Convallaria majalis |
+++ |
inciçiçeği, |
cardiovascular |
Datura stramonium |
+++ |
şeytanelması |
tropan alkaloid |
Datura suaveolens |
+++ |
isocupressic acid |
|
Delphinium consolida |
++ ile +++arası |
bitotu, hezaren |
alkaloide |
Digitalis spec.(acil müd.phenytoin) |
+++ küçük miktarla ölümcül |
yüksükotu |
digitalis and digoxin |
Echium vulgare |
+ |
engerekotu |
|
Equisetum arvense |
+ |
Atkuyruğu |
|
Equisetum palustre |
+ |
||
Euphorbia spec. |
+ |
sütleğen |
Diterpene |
Heliotropium spec. |
+ |
||
Helleborus niger |
+++ |
Kardiotoxische |
|
Heracleum mantegazzianum |
+ |
isfendilyon |
|
Hypericum perforatum |
+ |
kılıçotu |
|
Lantana camara |
+ |
çöpleme |
|
Lathyrus spec. |
+ |
burçak,mürdümük |
(zehirli Aminoasitler) |
Lupinus spec. |
+ |
acıbakla,yahudibaklası |
|
Mercurialis perennis |
+ |
fesleğen,yerfesleğen |
|
Narcissus pseudonarcissus |
+ |
nergis |
Alkaloid |
Nicotiana tabacum |
+++ |
tütün |
Nicotine |
Ornithogalum umbellatum |
+ |
meryem, tükürük otu |
|
Pteridium aquilinum |
+ sık sik yendiğnde tehlikeli |
eğereli |
zehirleme |
Phaseolus vulgaris |
++ |
ayşekadın, çalı fasulyesi |
Makale |
Polygonatum odoratum |
+ |
mührü süleyman |
juglone |
Quercus robur |
++ |
Meşe |
tannic acid |
Fagopyrum esculentum |
++ |
buğday,kara buğday |
|
Ranunculus spec. |
+ |
düğünçiçeği |
|
Ricinus communis |
+++ |
genegerçekotu, hırya |
Ricin |
Rumex acetosa, R. acetosella, R. cripus |
(+) |
atkulağı,develik |
|
Senecio jacobaea |
+++ |
kanarya otu |
pyrrolizidine |
Solanum dulcamara |
++ |
kırmızı köpek üzüm, yaban asması |
steroidal |
Solanum nigrum |
++ |
itüzüm |
zehirli |
Solanum tuberosum |
++ |
Patates |
Solanine |
Tulipa gesneriana |
+ |
lale |
alerjen |
Veratrum album |
+++ |
akçöpleme, beyaz boynuz otu |
Protoveratrine |
Viscum album |
+ |
çekem |
Viscotoxine |
Vicia spec. |
++ |
burçak |
male sex-linked deficiency to |
Kaynaklar : www.landwirtschaftskammer.de
Zürich Üniversitenin acil durum hizmet sayfası(almanca bilmeniz şart)
Giftige Pflanzen(almanca acıl durum arama sayfası)
Kanada Hükümeti zehirli Bitkiler arama sitesi